Een grootschalige pilot met netbewust laden door de inzet van groeps-capaciteitsbeperkende contracten voor openbare laadpalen, laat veelbelovende resultaten zien in het verminderen van netcongestie. Het doel van de proef in Noord-Brabant en Limburg was om op piekmomenten meer ruimte te creëren op het midden- en hoogspanningsnet voor andere gebruikers door het gezamenlijk vermogen van geclusterde publieke laadpalen te beperken en hier afspraken over te maken met de beheerder van de laadpalen, Vattenfall. De voorlopige bevindingen van de proef laten zien dat met beperkte impact voor elektrische rijders minimaal de helft van de laadpiek kan worden verschoven naar later op de avond en de nacht.
Enexis, Vattenfall en de provincies Noord-Brabant en Limburg hebben een grootschalige proef gedaan met netbewust laden, daarbij ondersteund door ElaadNL. De proef liep van november 2024 tot en met maart 2025 bij bijna 800 openbare laadpalen (1.600 laadpunten) verspreid over negen regio’s in Noord-Brabant en Limburg. Het doel was om op piekmomenten meer ruimte te creëren voor andere gebruikers op het midden- en hoogspanningsnet door het gebundelde vermogen van laadpalen te beperken en hier afspraken over te maken.
Eerder had ElaadNL met Enexis, Vattenfall en beide provincies al een slim laden proef uitgevoerd: variabele netcapaciteit Noord-Brabant/Limburg. Het verschil met deze eerdere proef is dat daarbij de focus op het laagspanningsnet lag. Hier werd voor een middenspanningsruimtes de restcapaciteit bepaald en werd deze via een geteste keten dynamisch doorgevoerd via OpenADR.
De huidige proef heeft een andere insteek en focust op groeps-CBC’s (groeps capaciteits beperkende contracten). Hierbij is het mogelijk meerdere kleinverbruikaansluitingen (zoals voor woonhuizen of in dit geval publieke laadpalen) te clusteren om zo samen aangestuurd te worden en binnen bepaalde afgesproken limieten te blijven. Daarmee kan deze vorm van netbewust laden ingezet worden om congestie te beperken op het midden- en hoogspanningsnet. In de proef wordt per regio (afhankelijk van het aantal laadpalen per groep) een limiet gesteld aan het maximaal af te nemen vermogen. Deze limiet geldt vanaf 15:00 uur tot 21:00 uur en wordt daarna gelijkelijk weer afgeschaald. Het voordeel van deze manier van werken is dat de netbeheerder (voor midden en hoogspanning) zo zeker weet dat in de piekuren de stroomvraag voor het opladen van elektrische auto’s op publieke laadpalen binnen een afgesproken limiet blijft. Dit geeft ruimte om het stroomnet optimaal te benutten voor ander gebruik, wat in tijden van netcongestie van groot
Tijdens de proef heeft ElaadNL de effecten van deze vorm van netbewust laden gemonitord in een interactief dashboard. Zo was het mogelijk om de belasting per cluster van laadpalen (oranje lijn) te zien. Daarbij is inzichtelijk gemaakt hoe er geladen zou zijn zonder het toepassen van netbewust laden (blauwe lijn). De rode lijn geeft de limiet van vermogen aan waar het cluster onder moest blijven. De resultaten laten duidelijk zien dat de laadvraag van de avond naar de nacht verschoven wordt. Hierdoor is het mogelijk om waar de laadpiek anders rond de 600 kilowatt gelegen zou hebben, te reduceren tot circa 300 kilowatt, een vermindering van ongeveer vijftig procent.
Te zien is dat er een er een nieuwe piek ontstaat rond middernacht, ook wel bekend als de ‘piek na de piek’. In overeenstemming met de netbeheerder zijn deze tijdsloten en limieten zorgvuldig gekozen zodat deze nieuwgevormde pieken geen probleem veroorzaken op het elektriciteitsnet. In de pilot is tevens voor een statisch profiel gekozen om gemakkelijker afspraken te kunnen maken. In de toekomst moet het mogelijk zijn om dit ook dynamisch in te richten afhankelijk van de behoefte op het elektriciteitsnet.
In de pilot is ook rekening gehouden met de impact op de e-rijder. ElaadNL heeft in de aanloop naar de pilot een vooranalyse gedaan op basis van laadsessiedata van Vattenfall. Hier zijn simulaties en optimalisaties uitgevoerd om de effecten van de netbewust laden sturing te maximaliseren en tegelijk het energieverlies voor de gebruiker (minder opladen) te minimaliseren. Hierin is tijdens de simulatie nog geen rekening gehouden met het slim verdelen van het beschikbare vermogen (in de simulatie was dit gelijk verdeeld), zoals Vattenfall wel doet. Hierdoor zijn de energieverliezen en daarmee de impact op de gebruiker, minimaal. Wie echt móet laden kan bovendien gebruik maken van een tijdelijke opt-out.
Momenteel zijn de laadpaalclusters per onderstation nog niet heel groot. Het grootste cluster in Brabant en Limburg bevat nu zo’n 175 laadpalen. Met de blijvende groei van laadinfrastructuur zullen deze clustergroottes echter ook toenemen. Analyses van ElaadNL laten zien dat de flexibiliteit in deze gevallen kan oplopen van 300 kilowatt tot enkele megawatts (in het geval van clusters van zo’n 1.000 laadpalen). Met zulke aantallen kunnen netbeheerders met de inzet van groeps-capaciteitsbeperkende contracten voor publieke laadpalen dus de garantie krijgen dat de piekbelasting door publieke laadinfra beperkt blijft op het midden- en hoogspanningsnet. En dat met geringe impact voor de EV-rijder.