In opdracht van Netbeheer Nederland is door kenniscentrum ElaadNL een verkennend onderzoek uitgevoerd naar het effect van onderspanning op de werking van veelvoorkomende huishoudelijke apparaten. Onderzoekers van ElaadNL stelden vast dat een (te) laag spanningsniveau op het net gevolgen kan hebben voor lampen en in bepaalde gevallen ook laadpalen. Andere geteste apparaten, zoals warmtepompen en cv-ketels, zijn minder gevoelig voor onderspanning.
Normaal gesproken komt de stroom met een spanning van 230 volt uit het stopcontact, maar als stroomvraag en aanbod niet goed in evenwicht zijn, kan deze toenemen of juist dalen. Onderspanning ontstaat wanneer er lokaal meer stroomvraag is dan aanbod. Wanneer de spanningswaarde onder de 207 volt komt, spreken we van onderspanning. Door de energietransitie kan het aantal periodes van onderspanning in de komende jaren toenemen. Netbeheer Nederland wilde graag weten wat de effecten daarvan kunnen zijn op een aantal apparaten in en om huis en vroeg ElaadNL hier een verkennend onderzoek naar te doen. Dit onderzoek is grotendeels uitgevoerd in het Elaad Testlab in Arnhem en om praktische redenen ook deels op locatie (voor cv-ketels).
Een kanttekening bij dit onderzoek is dat de testresultaten met voorzichtigheid moeten worden geïnterpreteerd, aangezien een beperkt marktaandeel van betreffende apparaten is onderzocht. In vervolgonderzoek wordt het aantal geteste apparaten uitgebreid, met focus op het opladen van elektrische auto’s en warmtepompen.
Het beeld dat uit de gedane tests komt, is dat de mate van hinder en het risico op uitval bij onderspanning verschilt per categorie. Het effect is vooral merkbaar bij verlichtingsapparaten en bij een klein deel van de elektrische voertuigen en laadpalen.
De geteste lampen (LED) kunnen gaan knipperen bij 200 volt, de lichtsterkte neemt aanzienlijk af bij 190 volt en er kan uitval optreden bij 180 volt. Hierbij herstellen de apparaten automatisch wanneer het voltage weer hoger wordt. Het effect is het grootst bij kwalitatief minder goede apparatuur.
Bij elektrische voertuigen stopt een klein deel van de geteste ladende auto’s met laden tussen 200 en 190 volt, waarbij de meeste zichzelf herstellen bij terugkeer naar 230 volt. Bij nog lagere spanningen neemt de kans op storingen iets toe, waarbij in sommige gevallen een handmatige herstart nodig is.
De onderzochte warmtepompen vertonen weinig risico, hoewel foutmeldingen kunnen optreden bij spanningen rond 190 volt, blijven ze functioneren tot 180 volt. Bij ontstekingssystemen zien we dat moderne cv-ketels blijven functioneren tot 180 volt. Wanneer de cv-ketels worden opgestart in onderspanning zien we storing bij alle ketels. Dit scenario is echter onwaarschijnlijk aangezien cv-ketels vrijwel altijd voorzien zijn van stroom en niet vaak gereset worden.